Związek Szczyrzycan

Najważniejsze osiągnięcia Związku Szczyrzycan:

Doprowadzenie do upaństwowienia w 1931r. Czteroklasowej Szkoły Powszechnej O.O. Cystersów w Szczyrzycu i podniesienie jej stopnia organizacyjnego z czterech do siedmiu klas. Pierwszą kierowniczką szkoły była Maria Fall-Uziębłowa.

Wybudowanie na potrzeby tej szkoły nowego gmachu szkolnego z incjatywy i z dużym wkładem finansowym przewodniczącego Komitetu Budowy Szkoły ks. płk. Antoniego Matejkiewicza - prezesa Związku Szczyrzycan, jak również kierownika szkoły Henryka Rogalińskiego. Szkołę oddano do użytku 1.09.1937 r., a w 1947 r. nadano jej imię Władysława Orkana. Absolwentem tej szkoły jest kompozytor Zygmunt Konieczny.

Uruchomienie w Szczyrzycu pierwszej na wsi piekarni.

W celu podniesienia kultury i wiedzy ogólnej wśród mieszkańców w latach 30-tych organizowano kursy z różnych dziedzin: zdrowia, higieny, gospodarstwa domowego, sadownictwa, ogrodnictwa, hodowli bydła rasy czerwono-polskiej. Rozpowszechniał tę rasę inż. Tadeusz Twardzicki organizując wystawy-pierwsza odbyła się w Szczyrzycu w 1901 r. Dzięki staraniom hodowców-Aleksandra Romera z Jodłownika i OO. Cystersów ze Szczyrzyca w dniu 15 marca 1934 r. wprowadzono ustawę o hodowli bydła rasy czerwono-polskiej.

W dniu 30.07.1986 r. spisano umowę pomiędzy Zarządem OSP w Pogorzanach, a Zarządem Związku Szczyrzcan na okoliczność użytkowania sal w remizie OSP Pogorzany.

W imieniu Zarządu OSP Pogorzany umowę podpisali:

Romuald Rymarczyk - prezes
Czesław Trzupek - komendant
Stefan Śliwa - skarbnik

Marzeniem założycieli Związku Szczyrzycan było wybudowanie amfiteatru. Dzięki dobrej współpracy Zarządu Związku Szczyrzycan z Zarządem Ochotniczej Straży Pożarnej w Pogorzanach postanowiono zbudować go na działce OSP Pogorzany. W 1983 r. amfiteatr był gotowy. W roku 1995 wybudowano zadaszenie nad sceną, a w 1996 roku dobudowano zaplecze sceny oraz toalety.

Prace wykonano dzięki dotacji Urzędu Gminy w Jodłowniku oraz dochodom z biletów za występy zespołu regionalnego "Szczyrzycanie" i z zabaw.

W dniu 14.01.2001 r. spisano następną umowę użyczenia, na mocy której OSP w Pogorzanach użycza Związkowi Szczyrzycan (na czas nieograniczony, bezpłatnie) placu, na którym znajduje się amfiteatr, scena z zadaszeniem i zaplecze, będące własnością Związku Szczyrzycan. W zamian Związek Szczyrzycan użycza dla OSP Pogorzany: amfiteatr, scenę.
Podpisy złożyli członkowie Zarządu OSP Pogorzany:

Romuald Rymarczyk - prezes
Mieczysław Ziemiański - komendant
Tadeusz Limanówka - skarbnik
Przewodniczący Komisji Rewizyjnej - mgr inż.Ignacy Cudek
Członek Zarządu - Jan Gargas

Członkowie Zarządu Związku Szczyrzycan:

O. Opat Eugeniusz Włodarczyk - prezes
mgr Stanisław Czachura - wiceprezes
Waleria Cudek - sekretarz
Janina Kolarczyk - skarbnik

W kolejnych latach Związek doprowadził do realizacji zainicjowanej budowy filii dwóch zakładów usługowych: ślusarskiego i stolarskiego w Wadzyniu. Zakłady funkcjonowały do 1990 roku.

Związek Szczyrzycan współpracował z terenową administracją - Gromadzką Radą Narodową w Szczyrzycu.

Idąc naprzeciw likwidacji bezrobocia na terenie Szczyrzyca i okolic Związek podjął trudne starania o budowę zakładu produkcyjnego. W tym celu doszedł do porozumienia ze spółdzielnią "Meblomet" w Mszanie Dolnej w sprawie stworzenia filii w Szczyrzycu. Zadanie zostało zrealizowane. W nowo powstałym zakładzie zatrudniono 200 osób.

Dla dobra miejscowych rolników - hodowców krów w latach 60-tych Związek wystarał się o działkę pod budowę zlewni mleka.

Dla upamiętnienia działalności Armii Krajowej na naszym terenie Związek Szczyrzycan postarał się o wytyczenie Zielonego Szlaku Turystycznego prowadzącego z Limanowej przez Tymbark, Kostrzę, Jodłownik, Szczyrzyc na szczyt Ciecienia - miejsce kwaterowania oddziału partyzanckiego AK "Wilk-2", którego odcinek od Kostrzy nosi nazwę Szlaku Armii Krajowej.

Staraniem Związku Szczyrzycan, wytyczono Czarny Szlak Turystyczny: Przełęcz pod Grodziskiem - Diabli Kamień - Krzyż upamiętniający "Cud nad Wisłą" - Pomnik dla uczczenia ofiar pacyfikacji Pogorzan - Smykani - Mogiłki; Dróżka Kalwaryjska - Szczyrzyc -Sanktuarium Maryjne - Klasztor O.O. Cystersów - Muzeum - Raciborzany - Biały Sad - Stróża, gdzie znajduje się tablica Związku Strzeleckiego 1913-1933. Szlak ten nazwano szlakiem Gryfitów - fundatorów opactwa szczyrzyckiego.

Aby ocalić od zapomnienia, Związek Szczyrzycan 11.08.1968 r. odsłonił i poświęcił tablicę z nazwiskami pomordowanych w czasie pacyfikacji Szczyrzyca - Wadzynia, dokonanej w dniu 6.09.1939 r.

15.08.1971 r. wspólnie z Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Szczyrzycu odsłonięto pomnik z symbolem Polski Walczącej - poświęcony pamięci pomordowanych w Szczyrzycu - Wadzyniu, Pogorzanach -Smykani oraz tych, którzy zginęli w czasie II wojny światowej w walce o wolność.

W 1978 r. na placu obok pomnika ustawiono głaz z napisem "Dla Ciebie Ojczyzno" w 60-tą rocznicę Odzyskania Niepodległości przez Polskę 1918-1978.

W 1990 r. odsłoniono i poświęcono tablicę o treści "W hołdzie 15tys. polskich jeńców wojskowych, przeważnie oficerów Wojska Polskiego zagarniętych przez Armię Czerwoną po 17 września 1939 r., w tym 6-ciu oficerów związanych ze Szczyrzycem" (w kampanii wrześniowej zginął na polu bitwy kapitan Jan Biel). Na wiosnę 1940 r. tragiczną śmiercią zginęli nasi ziomkowie uwięzieni w obozie niewoli w Starobielsku (członkowie Związku Szczyrzycan: płk. Władysław Płonka, płk. Stanisław Undas, dr med. Jan Fall, kpt. Stefan Sordyl i por. Jan Cichowski).

W 1993 r. umieszczono na placu obok pomnika tablicę o treści "Cześć pamięci żołnierzy WP i AK poległych i pomordowanych w latach 1939-1945".

16.07.1994 r. dzięki dotacji z Urzędu Gminy w Jodłowniku w miejsce drewnianego krzyża wstawiono krzyż metalowy, przy trasie Szczyrzyc - Jodłownik. Krzyż drewniany postawili Szczyrzycanie 15.07.1910 r. w 500 rocznicę bitwy pod Grunwaldem.

Związek organizuje od 1926 r. do chwili obecnej w miesiącu sierpniu Dzień Ziemi Szczyrzyckiej. Przy tej okazji organizowano spotkania z pisarzami połączone z kiermaszem książek. Szczyrzycanie spotykali się z Jalu Kurkiem, Marią Zientarową, Tadeuszem Kudlińskim, Włodzimierzem Wnukiem, Władysławem Gębikiem.

W okresie PRL (Polska Rzeczpospolita Ludowa) Związek nie cieszył się uznaniem władz. Uważany był za związek klerykalny, podtrzymujący tradycje narodowe, podkreślający ważne wydarzenia historyczne. Przez cały ten trudny okres w Dniu Ziemi Szczyrzyckiej Związek Szczyrzycan organizował pochód pod pomnik ofiar wojny.

W dniu 30.10.1993 r. na grzbiecie góry Ciecień w miejscu spalonej przez Niemców altany 18.09.1944 r. podczas pacyfikacji Pogorzan - Smykani, Związek Szczyrzycan odsłonił 2 krzyże:

"Akowski" - ku czci poległych na drodze do wolności,
"Niepodległości" - z napisem w 60-tą Rocznicę Odzyskania przez Polskę Niepodległości 1918-1978.

13.08.1999 r. uroczyście odsłonięto i poświęcono Krzyż (na Zakamieniu) upamiętniający zwycięstwo oręża polskiego w bitwie warszawskiej w 1920 r.

W 2000r. doprowadzono do ogrodzenia pomnika wybudowanego ku czci poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej

Związek współorganizował w miesiącu czerwcu z Towarzystwem Przyjaciół Kultury Ludowej z Krakowa i Szczyrzyca - Święto Pieśni Ludowej połączone z Konkursem Rozśpiewanych Szkół. Impreza ta odbywa się w Amfiteatrze Ziemi Szczyrzyckiej w Pogorzanach od 1989 r. a od 2003 r. nosi nazwę Święta Pieśni,Tańca i Muzyki Ludowej.

Święto Pieśni, Tańca i Muzyki Ludowej zapisane jest w kalendarzu imprez powiatowych. W pierwszych latach istnienia miało zasięg międzywojewódzki. Ze względu na trudną sytuację materialną obecnie obejmuje województwo.

Koszty związane z organizacją tj. nagrody, koszty transportu zespołów, wyżywienie pokrywają: Urząd Gminy z wójtem mgr P. Stawarzem na czele, Starostwo Powiatowe, Związek Szczyrzycan, sponsorzy . Do nich należą: Agata i Janusz Bąblowie, Aneta i Stanisław Bąblowie, Barbara i Adam Czepielowie,Teresa i Grzegorz Czepielowie, Grażyna i Tomasz Krupińscy, Sabina i Krzysztof Pietruszka
Grażyna i Tomasz Krupińscy, Sabina i Krzysztof Pietruszka

Miłe jest to, że mamy sponsorów spoza Szczyrzyca, a są to: Bank Spółdzielczy Rzemiosła w Jodłowniku, Gminna Spółdzielnia SCH w Jodłowniku.

Związek organizuje zjazdy absolwentów szkół średnich, spotkania sympatyków Szczyrzyca, zacieśniając więź emocjonalną z regionem.

Dzięki wielkiemu zaangażowaniu prezesa O.Opata Eugeniusza Włodarczyka dokonano wiele:

postarano się o unit i o autoklaw z fundacji angielskiej dla gabinetu stomatologicznego w Szczyrzycu w 1999 r. Wielka w tym zasługa mieszkającego w Anglii i działającego w tej fundacji inż. Andrzeja Twardzickiego oraz dr Bożeny Laskiewicz - Przewodniczącej Fundacji Pomocy Medycznej dla Polski.

Zarząd współpracuje z aktywem szczyrzyckim i włącza się do wszelkich starań wnoszonych o rozwój Szczyrzyca. Organizował na szczyrzyckim rynku imprezę sylwestrową (po raz pierwszy z okazji ostatniego Sylwestra XX wieku). W jubileuszowym 2000 r. wydano kalendarz zespołu regionalnego "Szczyrzycanie". W 2000r. sfinansowane zostało nagranie i wydanie płyty "Oj, jak jo se zaśpiywom w szczyrzyckiej dolinie", natomiast w 2007 r. płyty "Hej, nam kolęda".

W 2006 r. wydano przy wsparciu UG książkę pt. "Piękna jest szczyrzycka ziemia", a w 2009 r. zbiór wierszy Wiesława Krawczyńskiego "Szczyrzycka kraina". W 2007 r. staraniem Stowarzyszenia UG pokrył koszty wydania w ramach Atlasu Polskich Strojów Ludowych-Strojów Lachów Szczyrzyckich. Zarząd doprowadził do wpisania przez sąd w Krakowie Związku Szczyrzycan do Krajowego Rejestru Stowarzyszeń, innych organizacji zawodowych i społecznych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej pod nr 0000078732. Postarano się o projekt i zezwolenie na rozbudowę i modernizację Amfiteatru Ziemi Szczyrzyckiej. Prezes O. Opat Eugeniusz Włodarczyk wraz z wójtem Gminy Jodłownik Pawłem Stawarzem zabiegali o częściowe sfinansowanie przedsięwzięcia z funduszy unijnych. Ze względu na fakt, iż właścicielem działki jest OSP Pogorzany i w części UG Jodłownik, te instytucje obecnie współdziałają w sprawach dotyczących rozbudowy i modernizacji obiektu. Zarząd wspiera też działalność zespołu regionalnego "Szczyrzycanie", współorganizuje jego wyjazdy, koncerty, spotkania, opiekuje się strojami regionalnymi, odnawia je, uzupełnia brakujące stroje, prowadzi kronikę. Należy podkreślić, że obecne władze Gminy w Jodłowniku pomagają Związkowi.

Związek Szczyrzycan jest prężną organizacją, która za przykładem jej założycieli stara się podnosić poziom gospodarczy i kulturalny Szczyrzyca, a nade wszystko zachować tradycje, stroje, piosenki, zwyczaje, które są dorobkiem wielu pokoleń.